به گزارش سلامت نیوز به نقل از مهر، دکتر محمود خدادوست، متخصص طب ایرانی، با اشاره به اصول تغذیه در طب سنتی، از مصرف هم‌زمان برخی مواد غذایی که مزاج سرد یا سنگین دارند، به‌شدت پرهیز داد. او گفت: «یکی از قواعد کلیدی در طب ایرانی، پرهیز از خوردن دو غذای سنگین یا دارای مزاج سرد و مرطوب به‌صورت هم‌زمان است؛ چراکه این کار موجب ضعف معده و اختلال در هضم می‌شود.»

به گفته وی، ترکیب‌هایی مانند ماهی با ماست یا گوشت با ماست از مصادیق بارز این ناسازگاری هستند؛ چون هردو دارای طبیعت سرد و مرطوب‌اند و مصرف هم‌زمانشان معده را دچار چالش می‌کند.

وی همچنین به نقش مصلح‌ها در کاهش اثرات نامطلوب غذاهای سنگین اشاره کرد: «غذاهایی مانند حلیم، کله‌پاچه یا شله‌زرد، به‌دلیل سنگینی در هضم، باید با مصلح‌هایی مثل دارچین، زنجبیل یا گلاب مصرف شوند تا هم کیفیت اخلاط تولیدی بهبود یابد و هم فشار کمتری بر دستگاه گوارش وارد شود.»

خدادوست افزود: در نواحی سرد و مرطوب مانند شمال کشور، مردم برای تعدیل اثر سردی غذاهایی مانند ماهی، آن را با سبزی‌های معطر و ادویه‌های گرم طبخ می‌کنند. همچنین افزودن دَلال (مخلوطی از سبزی‌های معطر و سیر) به ماست، نمونه‌ای از اصلاح مزاج لبنیات در تغذیه محلی است.

ترکیب‌های غذایی ناسازگار از نگاه طب ایرانی

او از جمله ترکیب‌های پرخطر که می‌تواند موجب لک‌های پوستی و اختلال در هضم شود، به موارد زیر اشاره کرد:

• ماست + ترشی

• لبنیات + سرکه یا لیموترش

• خربزه + عسل

• شیر + غذاهای ترش یا در زمان بیماری (به‌ویژه تب)

به گفته این متخصص، مصرف این ترکیب‌ها به‌ویژه در افرادی با مزاج سرد یا زمینه بیماری‌های گوارشی، می‌تواند باعث ایجاد اخلاط ناسالم مانند بلغم غلیظ شود که به‌مرور در بدن انباشته شده و زمینه‌ساز بیماری‌های مزمن، لک و پیس (ویتیلیگو) یا اختلال در جذب مواد غذایی می‌گردد.

وی هشدار داد: «هضم غذا تنها در معده اتفاق نمی‌افتد بلکه شامل چند مرحله شامل هضم معدی، کبدی و عضوی است. اگر غذایی درست و کامل هضم نشود، کیلوس (ماده اولیه پس از هضم معده‌ای) نامناسبی تولید می‌شود که مستقیماً بر کیفیت اخلاط اثر می‌گذارد.»

چند اصل مهم تغذیه در طب ایرانی

خدادوست به برخی از اصول پایه‌ای تغذیه‌ای نیز اشاره کرد که رعایت آن‌ها برای سلامت همه افراد مفید است:

• پرهیز از مصرف چند غذای مختلف در یک وعده (درهم‌خوری)

• جویدن کامل غذا

• خودداری از نوشیدن آب یا مایعات همراه غذا

• توجه به شرایط روحی هنگام خوردن غذا

• پرهیز از پرخوری

• فاصله مناسب میان وعده‌ها

درباره غذاهای لطیف

این متخصص گفت: مواد غذایی لطیف مانند شیر یا خربزه اگر در زمان‌های نامناسب (مثلاً در تب یا بیماری) یا با ترکیب ناسازگار مصرف شوند، به‌جای تقویت، می‌توانند بار صفراوی را بالا ببرند و باعث اختلالات گوارشی و صفراوی شوند.

راهکار در صورت مصرف ترکیب‌های نامناسب

وی توصیه کرد: «اگر کسی به‌طور اتفاقی ترکیب نامناسبی را مصرف کرده باشد، جای نگرانی نیست. با خودداری از تکرار، و در صورت نیاز، مصرف مصلح‌هایی مانند نعناع، گلاب یا دمنوش‌های گرم، بدن می‌تواند خود را بازیابی کند.»

خدادوست در پایان با تأکید بر اهمیت آموزش و پیشگیری گفت: «طب ایرانی از دیرباز بر آموزش تغذیه صحیح و اصل «حفظ‌الصحه» تأکید داشته است. اگر این دانش به زبان ساده و کاربردی در جامعه آموزش داده شود، بسیاری از بیماری‌ها قابل پیشگیری خواهند بود.»